Theo en Tonny in Togo

Zaterdag 22 juni kwamen mijn ouders aan in Lomé. De maandag erop zou hun rondreis door Togo en Benin beginnen, dus de zondag zouden we elkaar even zien, in overleg met Mama Agnes zouden ze s middags om een uur of 16 aankomen, dan zou ik het weeshuis laten zien, om daarna te blijven eten. Maar hun gastheer was iets te enthousiast geweest en s morgens om een uur of 9 stond de taxi al klaar. Ik zat op dat moment nog aan mijn ontbijt en had mijn telefoon niet bij me. Dus het bericht dat ze onderweg waren, las ik pas nadat ik mijn vader had gesproken, die zei dat ze al bij het kruispunt stonden, Oeps. Snel van outfit gewisseld (ik was namelijk van plan geweest om de boven etage even aan te vegen en mijn was weg te werken, die morgen, en dat doe je natuurlijk niet in je zondagse goed) en erheen gelopen. In de sprint naar beneden tegen Mama Agnes gezegd dat de gasten er al zo ongeveer waren, en dat er kennelijk ergens een misverstand was ontstaan. Lichte paniek in huis, maar omdat Mama de oudste zus van haar gezin is en daarom het verzamelpunt van de familie is, is ze wel gewend aan onverwachte gasten die mee willen eten.

Bij aankomst in huis hartelijk verwelkomd door Mama, die honderduit kletste over de situatie in Togo, waarom ze het vertikt om toeslag over haar waterwinkeltje te betalen (kan ik me wel iets bij voorstellen, de regering is nog te beroerd om het vuilnis op te halen, daarvoor hebben ze met de buren iets geregeld) en hoe ze toch aan zo’n groot huis komt: klein begonnen, jarenlang keihard gewerkt op het postkantoor, zuinig geleefd en steeds als ze 500.000 cfa bij elkaar had, een stuk bijgebouwd. Inmiddels heeft het huis minimaal 6 slaapkamers, 4 badkamers, 3 ‘salons’, 2 keukens en een patio met veranda en heeft Mama geen flauw benul meer wat de waarde nou precies is.

Daarna armbandjes uitgedeeld onder de dames in huis en de spullen mee naar boven genomen. Korte rondleiding door het vrijwilligersgedeelte en een van de ‘togo handbooks’ meegegeven. Dat is een klein boekje met informatie over wat je kunt verwachten tijdens je reis en alle vrijwilligers krijgen er bij aankomst één. Ik had de online versie al uitgeprint, zelf ook nog een exemplaar vanaf het kantoor gekregen, en een aantal van mijn voorgangers had het boekje bij vertrek achtergelaten, dus van de 5 die er lagen, kon ik er best eentje missen.

Om half 1 kwam Adjo ons roepen dat de lunch klaar stond, rijst met tilapia en tomatensaus. Pa en Ma probeerden nog of ze financieel wat konden bijdragen, maar wilde Mama Agnes niets van weten, want dat is nou Togolese cultuur: als je gasten hebt rond etenstijd, krijgen ze ook een bordje. Als ze dan toch iets wilden bijdragen, zou Mama wel een van de meiden naar de bar op de hoek sturen om drankjes te halen voor bij het eten. Zo gezegd, zo gedaan en zo kwam Emily een kleine 10 minuten later terug met drie flessen Youki.

Na het eten hebben we de spullen bij elkaar geraapt, Mama Agnes gedag gezegd en naar het weeshuis vertrokken. Daar aangekomen bleek het lastig om de meegenomen cadeau’s uit te delen, want de directeur was niet aanwezig, maar hij zou om een uur of 15 terug komen. In de tussentijd heb ik pa en ma meegenomen naar een bar in de buurt om nog een drankje te doen en wat te kletsen over het afrikaanse leven. Dat terwijl de kippen onder de tafel door liepen.

Na 15u weer naar het weeshuis terug. En daar bleek dat de directeur helemaal niet meer zou komen, hij was ziek. Dus alle spullen weer naar huis, die zou ik een andere keer meenemen. Aangezien de geitenmarkt, hier Bossime geheten, vlakbij lag, die ook nog laten zien. Nog gepoogd een foto te nemen, maar een van de marktkooplui begon te gillen dat hij in dat geval 5.000 cfa wilde hebben. Dus de camera weer opgeborgen. De koopman begon toen een lagere prijs te gillen, maar wij hadden uberhaupt geen zin om te betalen voor een foto, dus we hebben het gelaten. De markt is wel even het beschrijven waard, want typisch Afrikaans. Ik was er met een stel meiden van het weeshuis al eerder geweest en had me er aardig over verbaasd. Probeer je het volgende beeld voor de geest te halen: Rechts van je staat een kraam, of eigenlijk meer een stal met geiten van verschillend formaat, een aantal protesteert heftig tegen het feit dat ze op een hoopje worden gelegd voor een potentiele koper. Daartussendoor scharrelt een aantal kippen die eigenlijk bij een andere kraam thuishoren. Links staat een winkel met fruit, daarnaast eentje die palmolie verkoopt, verderop eentje met brommer onderdelen, achter je toetert een taxi die probeert tussen alle mensen door, de markt te doorkruisen. En dan wordt je bijna ondersteboven gelopen door een dame met een teil vol tubes tandpasta op haar hoofd.

Na het bezoekje aan de markt zijn pa en ma weer richting hun verblijfadres gegaan om de dag erna met hun rondreis te beginnen. De volgende dag alle spullen meegenomen die mijn ouders op hun beurt voor het weeshuis hadden meegenomen. Ze waren ontzettend blij met de twee enorme flessen douchegel (oorspronkelijke pakket bevatte er drie, maar Mama Agnes wilde er ook eentje hebben, nou ja, vooruit maar), de drie flessen shampoo en de schoonmaakdoekjes. Het uitleggen van de werking van de chloortabletten nam iets meer tijd in beslag, maar de directeur leek afgaand op de geur van die dingen te begrijpen wat het was en was er de dag erna al mee aan het schoonmaken geslagen. De schuursponsjes snapten ze eerst ook niet, maar dat was makkelijker uit te leggen, ze waren namelijk bezig om yams schoon te maken en de restjes schil krijg je maar heel moeilijk van je handen. Ik pakte er een sponsje bij en daarmee ging het dus heel makkelijk.

Bij terugkomst van hun rondreis (details en ervaringen bij Theo en Tonny), heb ik nog eens met mijn ouders afgesproken, dit maal op de Grand Marché. Daar cadeau’s gekocht voor broer, zus en vriendjes (en nee, ik ga lekker niet zeggen wat het is) en een Afrikaans kleed wat ma gaat omtoveren tot tafellaken. Ook een poging gedaan om het geld op te nemen om de hotelkamer mee te betalen, maar dat lukte op een of andere manier niet. Gelukkig kwamen we toevallig op weg naar een bank Katrin tegen, die op het kantoor van Projects Abroad werkt. Zij wist dat er een maximum opname bedrag was en helaas waren de kosten voor het hotel drie maal zo hoog, dus dat zou drie keer terugkomen worden. Daarna per taxi naar het hotel vertrokken, waar ik ook een nachtje zou blijven. Hotel was mooi, voor het eerst in 6 weken weer eens een gewone douche met warm water (okee, toegegeven, ik kom terug op mijn eerdere uitspraak, dat ik thuis ook een bucketshower wil). Mijn ouders hadden een extra zijkamertje geregeld waar ik terecht kon. Hun eigen kamer had een airco, de mijne een plafondventilator, dus goed koel te houden. Tegen 19u een hapje gaan eten bij het restaurant van het hotel, gewapend met smartphones en laptop, want er was wifi aanwezig. Daardoor zijn we heel lang blijven zitten. Het hotelpersoneel had er op een zeker moment genoeg van, want ze deden alle lampen uit, behalve die boven onze tafel. Ma dacht zelfs dat de tafel niet meer afgeruimd zou worden, dus begon daar zelf maar mee. Uiteindelijk toch maar richting kamer vertrokken en daar bleek een foutje te zijn gemaakt. Het extra bed was niet opgemaakt. Er was wel een onderlaken en kussen aanwezig maar een ‘dekentje’ (in praktijk ook een laken) was er niet. Daar er dus niemand van het personeel nog wakker was, hebben we zelf het bed maar opgemaakt met het nieuw gekochte ‘tafellaken’. Theo heeft er de volgende ochtend melding van gemaakt en toen werd het euvel hersteld, dat had echter geen zin meer, want ik zou geen gebruik meer maken van dat bed.

Na het ontbijt (ham-kaasomelet met brood, croissant met jam, warme chocola, vruchtensapje, prima vond ik zo) omgekleed en naar het strand gegaan, wat aan het hotel vast zat. Er lag een meter of wat ook een strekdam in het water waardoor het daar wel redelijk veilig zwemmen was. Daar werd mij ook duidelijk waarom ik de avond ervoor toch ‘lichtjes aan de overkant’ had gezien (uitleg: de 'overkant' vanuit Togo is Antarctica, daar zou je ten eerste geen lichtjes moeten zien en ten tweede is het zeker tienduizend kilometer verderop): We zaten op steenworp afstand van de haven, de grootste van West-Afrika, maar daar wordt op zondag niet gewerkt en er lagen dus een heleboel schepen te wachten tot ze naar binnen mochten varen. Later begreep ik van Paul (reisleider van mijn ouders tijdens hun rondreis die even op bezoek kwam) dat er ook een heleboel met bestemming Nigeria tussen zaten, daar is het door piraterij alleen veel te gevaarlijk om lang stil te liggen, daarom liggen ze voor de kust van Togo te wachten en als ze aan de beurt zijn krijgen ze een seintje en varen in één keer, zonder stoppen, de haven in Nigeria binnen.

Eind van de middag terug naar huis gegaan, in gezelschap van Pa die nog een pinpoging ging doen. Meteen uitgelegd waar ze de goedkopere lijntaxi’s konden nemen en waar ze dan uit moesten stappen, want de dag erna zouden ze nog even bij Mama Agnes en het weeshuis langskomen.

Maandagmiddag om een uur of 15 kreeg ik een telefoontje van Ma, hoe ze ook alweer moesten lopen, want ze waren waarschijnlijk te vroeg afgeslagen. Ik ben ze dus maar even tegemoet gelopen. Angèle liep ook in de buurt, spontaan maar aan haar gevraagd of ze mee wilde lopen. Dat liet ze zich natuurlijk geen twee keer zeggen, maar dat betekende eerst een snelle sprint door het hele huis, want de jongedame had haar slippers voor de zoveelste keer ergens laten slingeren en wist niet meer waar.

Mama had, ondanks mijn melding dat ze dit keer niet mee hoefden te eten, alsnog een bord ananas voor ze klaar gezet. Spullen uitgewisseld (de grote tas die bij mij zou blijven, gaat naar Nederland gevuld met cadeau’s en kookpot, om daarna met Misha weer mee terug te komen; en voor mij hadden ze nog een boek, antimuggenspullen, een aantal pleisters, gaasjes en ontsmettingsmiddel). Pa en Ma wilden fruit kopen voor de kinderen van het weeshuis en mama Agnes wist wel een adresje. Dus Emily werd meegestuurd om te vertalen en de weg te wijzen. Het kopen van het fruit had nog een cultureel-babylonische verwarring tot gevolg. In Nederland geef je in geval van aankoop het gewenste aantal of gewicht op en je accepteert de prijs die je moet betalen, In Togo geef je het bedrag wat je wilt uitgeven en dan accepteer je de hoeveelheid die je krijgt. En dat was even lastig bij elkaar te brengen. Uiteindelijk begreep verkoopster Chantal dat we wilden weten hoeveel we ongeveer zouden krijgen voor ons geld. Bedrag afgesproken en toen ging de verkoopster ervandoor, zonder geld, maar ons fruit hadden we ook niet. Emily legde uit dat ze het fruit bij andere kramen ging halen. Met een minuut of 10 was ze weer terug met een mand vol bananen en sinaasappels. Om weer even een idee te geven van de lage kosten hier. We hadden in totaal een bedrag van 5.000 cfa meegegeven, ongeveer 8 euro. Daarvoor zouden we dan 50 bananen, 50 sinaasappels (die hier overigens rijp ook groen zijn) en 6 ananassen krijgen. Maar toen het fruit werd overgeladen naar de grote reistas (handig dat die mee was) had ma al gezien dat er sowieso al meer bananen in zaten. En dat er geen zes maar zeker tien ananassen in de tas verdwenen.

Bij het weeshuis had Camille, (sinds vorige week mijn collega in het weeshuis, spreekt Vlaams, erg handig) doorgegeven dat ik iets later kwam, maar wel met fruit en ouders. De kinderen hadden intussen dus alle tafels versierd met kleurige kleden en een aantal zat al heel geduldig op een stoeltje te wachten wat er komen zou. De bananen werden met veel enthousiasme ontvangen en met smaak opgepeuzeld. Verder hadden pa en ma een aantal kledingstukken meegenomen die niet goed meer zaten. De oude sportschoenen van Pa gingen naar een jongen van 16, Daniel. Claire, ook 16, kreeg de driekwart broek van Ma en bij gebrek aan iemand van het goede postuur heeft meneer directeur het T-shirt en het overhemd van Pa maar zelf gehouden. Ook niet erg, de goede man heeft zelf ook niet veel geld, getuige ook het feit dat hij in een oud IKEA-shirt liep. De timing wat betreft het fruit bleek later perfect te zijn. De allerkleinste van twee had net die morgen een inenting gehad en was daar best ziek van, hij zat stil op een bankje, had geen zin in spelen en wilde ook niet zoveel eten, maar meneer wist wel in korte tijd drie bananen weg te werken. Waarschijnlijk had hij ook nog wel een vierde gewild, maar in overleg met de directeur toch maar gezegd dat het bij drie zou blijven, anders zou hij nog buikpijn krijgen. Het feit dat Assanh vanwege zijn ziekzijn meer bananen kreeg had wel tot gevolg dat er ineens nog drie andere kinderen “ziek” waren. Niet dat die iets tekort kwamen, de directeur had al beloofd dat er die avond na het eten sinaasappels zouden worden uitgedeeld en eerder in de middag waren er ook een paar ananassen geslacht.

Na het bezoekje ben ik nog met pa en ma meegelopen naar de grote weg om de weg naar de taxi te wijzen. Daar hebben we afscheid genomen, want zij vertrekken woensdag naar huis en in de tussentijd zouden we elkaar niet meer zien. Donderdagmiddag zijn ze weer thuis. Ik blijf nog een week of 6.